İmzalar üstünde yazılanların bilindiği, kabul edildiği ve onaylandığı sonucunu doğuran ve sahibini alacak, borç ya da taahhüt altına sokan kişisel bir izdir. Bir başka deyişle imza; "sahibini kuşkuya yer bırakmayacak bir biçimde belirleyen ve bir belgeyi onaylama iradesini kesin olarak belirten ayırt edici ve kişisel el yazması her tür işaret" olarak tanımlanmaktadır.

Orijinal belgeler yanında fotokopi, karbon nüsha, faks çıktısı vs. gibi nüsha belgeler veya kapı, pencere, teneke, taş, tahta gibi üzerinde yazı bulunan bazı taşınmaz malzemeler de ya sökülerek, ya kesilerek ya da hiçbiri yapılamazsa fotoğrafı veya videosu çekilerek incelemeye gönderilmektedir.

Bazen avuç içine veya diğer bir vücut bölgesine yazılmış yazılar da inceleme konusu olabilmektedir.

Adli imza incelemelerinde genellikle imza olarak nitelendirilemeyecek, düz bir çizgi ya da gelişi güzel şekiller oluşturularak atılan imzalar sıkıntı yaratmakta ve imza incelemelerini olumsuz etkilemektedir.

Birçok olayda özellikle öldürme, trafik kazaları, hırsızlık, soygun vb. suçların işlenmesinde ulaşım araçları kullanılır. Olay yerlerine gelen ulaşım araçlarının geliş ve gidiş yollarında tekerlek izlerine sıkça rastlanmaktadır. Bu izlerin gerek kalıplarının alınması ve gerekse fotoğraflanması suretiyle şüpheli izlerle karşılaştırılarak incelenmesi pek çok olayın açığa çıkmasını sağlayacaktır.

Ölümün orijini bazen olay yerinde bulunan bir intihar mektubundaki yazı aidiyetinden belirlenebilmektedir.

Islak İmza Kavramı

Islak imza tabiri genelde halk arasında kabul gören bir terim olmakla birlikte anlamı; gerçek imza (genuine signature) veya orijinal imza ile eşdeğerdir. Biraz daha açmak gerekirse mürekkep, boya gibi yazı oluşturan kimyasal maddenin kalem veya benzeri bir materyal ile kağıt veya herhangi bir yüzeye bizzat kişi tarafından kendisini tanımlayan çizgi veya şekillerin aktarılması ile oluşan izlerdir.

Bu izler hemen kısa bir müddet önce atılmış olabileceği gibi yıllar önce de atılmış olabilirler, ancak fotokopi, faks, printer vs. gibi teknolojik cihazlarla veya makinelerle oluşturulmuş kopya örnekler değil asıldırlar. Islak imza makineleri ile oluşturulan imzalar orijinal (asıl, gerçek) imza ruhunu veremezler. Makine ile oluşturuldukları için basmakalıptırlar. Aynı imzadan sayısız çakışan örnek oluşturulabilir. Ancak bu imzalarda fulaj farklılıkları, kalem kaldırma, durağanlaşma veya hızlanma, kişisel varyasyonlar, eğimdeki farklılaşmalar, alana göre imza boyutundaki küçülme ve büyümeler oluşturulamazlar.

Islak imza makineleri bir nevi yüksekten genel hatları ile resmedilen bir imzanın ince detayları olmaksızın yazı materyali üzerine aktarılmasına yarar.

El yazısında olduğu gibi imza da şahısların kimliğini tespite yarayan önemli bir delildir. Ancak bazı fiziksel deliller (Ör: parmak izi) gibi tek ve benzemez özellikte olmaması yanında değişmez ve değiştirilemez de değildir. Bir imzanın sahteliğinin tespit edilmesi hem özel hukuk yönünden (borçlu-alacaklı-şahit ve borç miktarının belirlenmesi) hem de ceza hukuku yönünden (suçluların tespiti ve cezalandırılması) gereklidir. Bu gerekliliğin en uygun şekilde ve en hızlı biçimde gerçekleşmesi şarttır.

Bakarak taklit yöntemi ile yapılan imza sahtecilikleri sıklıkla rastlanılan sahtecilik türlerindendir. Bu tür sahte imzalarda durağanlık, farklı yerlerde duraksamalar, kalem basısının imzanın tamamında eşit baskıda olması, aşırı kalem kaldırmalar titreklikler rastlanan arazlardandır.

Yanlış pozitif sonuçlarda haksız yere kişiler zan altında kalabilirler. Burada temel sorun sahtekarlar tarafından profesyonelce yapılan taklitlerin incelemeciler tarafından anlaşılamamasıdır. Bu durum genellikle yetersiz değerlendirme yanında karşılaştırma olarak kullanılan imza ve yazılardaki varyasyonların çokluğunun sahtekârların yaptığı hataları maskelemesinden kaynaklanmaktadır. İnceleme ve karşılaştırma belgelerinde sıklıkla rastlanan genel benzerliklerin çokluğu ve inceleme yapılacak kişilerin sınırlandırılması da bu hatanın oluşmasını kolaylaştıran sebeplerdendir.

İstemli olarak değiştirilen imzalarda bazı kalıcı unsurların tespiti ile aidiyet saptanabilmektedir. Yapılan bir çalışmada yeterli bilgi, beceri ve deneyim sahibi yazı inceleme uzmanları tarafından, büyük dikkat, özen ve zaman sarf edilerek yapılacak bir inceleme neticesinde isteyerek değiştirilmiş bir yazının yazarının belirlenmesinin mümkün olduğu sonucuna varılmıştır.

İnceleme Konusu Belgeler

Ülkemizde belge düzenlenmesinde çoğunlukla bir standardizasyon olmaması nedeniyle belge çeşitliliği tahmin edilemez sayılara ulaşmış olduğu gibi en önemlisi belgeler üzerindeki adli hususların tespitleri de güçleşmiştir. Sözleşme, tutanak, beyanname, protokol gibi başlıklar veya taraflarca atılan herhangi bir başlık altında yine genellikle düzenleyenin koyduğu kurallar çerçevesinde düzenlenen belgeler daha sonra yaşanan anlaşmazlıklar veya kişilerin ölmesi durumunda adli olaylara konu olabilmektedir.

Gerek kullanılan yazı materyallerinin (kağıt, kalem gibi) belli bir standardı olmaması gerekse düzenlenen belgenin düzenleniş biçimi, baskı teknikleri ve kullanılan mürekkepler bakımından da belli bir standardı olmaması nedeniyle incelemeler esnasında bilirkişiler güçlükle karara varmaktadırlar. Herhangi bir kağıt parçası senede dönüştürülebilmekte, daha evvelce izin dilekçesine atılmış bir imzanın üst kısmında kalan boşluktan istifade edilerek pekala başka amaçlı belgeler oluşturulabilmektedir.

Kağıt; ağaçtan yapılmış bitkisel bir lifin, kil gibi bir mineral doldurucu, reçine veya keçe gibi bir birleştirici ve sentetik boya maddesi karışımı kullanılarak ince bir tabaka haline getirilmesi olarak tanımlanabilir.

Senet; bir düşüncenin bir cisim üzerine yazılarak ve aleyhine delil teşkil edecek kişinin imzasını, mührünü veya el yazısı ile yazılmış bir işareti içeren belge olarak tarif edilmektedir.

Şüpheli İmzalar 6 Grupta Tanımlanabilir

1.  Belgedeki imzanın ismine atfen atılı olduğu kişinin orijinal imzasını kopya veya taklit çabası gösterilmeden (veya atfedilen kişinin imzası hiç bilinmeden veya görülmeden) rastgele atılmış sahte imzalar.

2.  Hayali şahıslar adına atılmış sahte imzalar.

3.  Orijinal bir imzayı kopyalamak suretiyle atılmış sahte imzalar (belge, orijinal imzayı taşıyan belgenin üzerine veya altına konmak suretiyle orijinal imza takip edilerek atılırlar).

4.  Defalarca deneme yapıldıktan sonra orijinal örnek imza taklit edilerek farklı kişiler tarafından serbest elle atılmış sahte imzalar (serbest taklit-freehand simulation).

5.  Şahsın kasıtlı olarak farklı tarzda veya orijinal imzasını bozarak atmış olduğu imzalar.

6.  Hile ile elde edilmiş gerçek imzalar (pul nakli ile yapılan imza sahteciliği, orijinal imzaların üzerlerindeki boşluklardan istifade edilerek başka belgeye dönüştürme gibi-burada imzalar orijinal olsalar bile belgeyi tasdik mahiyetinde atılmamış imzalardır).

Serbest taklit yöntemi ile oluşturulan imza sahteciliği; sahteci açısından en zor aynı zamanda incelemeci açısından ortaya çıkartılması en güç olan sahtecilik tipidir. Bu tip bir sahteciliği yapabilmek için sahtekâr günlerce, hatta bazen haftalarca imza atma antrenmanları yapmaktadır. Bu tip imzalar oldukça seri, hızlı ve akışkandır. Titreklikler, tereddütler, kalem kaldırma ve mürekkep birikimleri gibi arazlar içermezler.

Matbaa basımı belgelerin (nüfus cüzdanı, sürücü belgesi, bilet, diploma, para vs.) sahteciliklerinde; matbu yazılardaki baskı kalitesi, kağıt evsafı, mürekkep renk tonu ile birlikte içerdiği yazı, imza, mühür, kaşe, pul gibi ilave unsurlarla birlikte değerlendirilerek varsa orijinal örnekleri ile karşılaştırılmaktadır.