bilirkisi raporu

Hard disk, cep telefonu, hafıza kartı ve USB bellek gibi bilgileri elektronik olarak muhafaza edebilen cihaz ve medya üzerinde yapılan teknik incelemeler neticesinde elde edilen sonuçlar, mahkemelerde bir takım hukuki kararlara dayanak teşkil edebilir ve insanların hayatları ile ilgili kararların alınmasına yol açabilir.

Yapılan incelemelerin yazılı ifadesi bilirkişi raporları, ülkemizdeki adalet mekanizmasının işlemesi, suçların aydınlatılması, suçluların cezalandırılması ve masum veya mağdurların haklarının korunması, buna bağlı olarak, ülke içerisinde adalet, huzur ve güven ortamının sağlanmasına doğrudan katkıda bulunmaktadır.

Adli Bilişimde Bilirkişi Raporlarının Anlatım Özellikleri

Rapor metinlerinde temel olarak bulunması gereken husus, inceleme sürecinde delil bütünlüğünün sağlandığının gösterilmesi ve yapılan işlemlerin, mecburi haller dışında, açık, net ve yeniden tekrarlanabilir özellikte olmasıdır.

Adli Bilişim Uzmanı tüm inceleme sürecini ve tespitlerine nasıl ve nereden ulaştığını açıklayabilmelidir. Ayrıca, incelenen cihaz, araç ve diğer bulgular üzerinde ne gibi incelemeler yaptığını raporunda belirtmelidir.

Bir incelemede uzmanın elde ettiği sonuçlar; kanaat, tespit veya bilgi niteliğindeki araştırma sonuçlarından oluşur. Diğer bir deyişle, bir adli bilişim raporunda yer alan hususlar, ya değerlendirme, ya tespit ya da araştırma sonucu ortaya çıkan bir bilgi parçası olabilir.  Bunların kesinlik dereceleri ve dolayısıyla yargılama safhasında göz önüne alınma dereceleri farklı olacağından ve dolayısıyla yargılama sonucuna etki edeceğinden, adli bilişim raporunu yazan uzmanın bu konuda çok dikkatli olması gerekir.

Adli bilişimci, yukarıda belirtilen kanaat, tespit veya araştırma sonuçlarını raporda belirtirken şu hususlara dikkat etmesi gerekir:

Rapor metni kısa cümlelerle, sade ve anlaşılır bir dille yazılmalıdır. Teknik ifade ve terimler Türkçe kullanılmalı, karşılığı yok ise Türkçe dil yapısına uygun olarak karşılık bulunmaya çalışılmalı ve ayrıca söz konusu terimin anlamı parantez içerisinde belirtilmelidir. Örnek, "router”. Raporda “yönlendirici” olarak geçse bile parantez içerisinde (iki ağ arasındaki veri iletişimini sağlayan cihaz) şeklinde yazılması, raporun anlaşılırlığını kolaylaştırır. İnceleme sürecinde, delilin bulunması açısından bir değer ifade etmeyen teknik ifadeler gereksiz yere kullanılmamalıdır. Örnek; "ISO katmanları", "frame relay bağlantı" vs.

Rapor metninde ve eklerde, delillere referansta bulunulurken, “incelenen materyalin tanımlandığı” bölümde kullanılan ayırt edici özelliklerinin aynısı kullanılmalıdır. Örnek: “İncelenen materyal” bölümünde “mavi renkli, Nokia N97, ekranı çatlak cep telefonu” denmiş ise, raporda da bu ifade geçmelidir. Bunu yazmayıp raporda 2342342343 seri no’lu telefon gibi neyi kastettiği belli olmayan şekilde bir yazım mantığından uzak durulmalıdır.

İnceleme safhaları bilirkişi raporunda belirtilmeli ve konu bütünlüğü olan aşamalar bütünlük ifade eden paragraflar şeklinde yazılmalıdır. Örnek, bir paragrafta hem SIM kart, hem hard disk incelemesi yer almamalıdır.

Çok sayıda ve farklı tiplerde medya (hard disk, disket, cep telefonu, hafıza kartları, CD’ler vs) içeren işlerde, cümleler arasında bağlantıyı koparmayacak bir anlatım yöntemi izlenmelidir. Raporu okuyan kişinin “acaba hangi materyali kastediyor?” şeklinde zihninde sorular oluşmasına neden olunmamalıdır.  Örnek olarak, “İncelemeye konu hard disk”, “söz konusu disket” gibi bir önceki cümlede geçse dahi aynı “nesneye” atıfta bulunulmalıdır.

Rapor yazılırken, incelemeye konu her bir medya (disket, CD, hard disk vs), ayrı ayrı düşünülmelidir. Hangi medyadan ne elde edildiği hususu çok önemlidir. Örnek; İnceleme konusu bir cep telefon var, içerisinde SIM kart var, hafıza kartı, vs farklı medyalar da bulunabilir. İnceleme sürecinden cep telefonunun hafıza kartı içerisinden bir takım bulgular elde edilmesi durumunda, bilirkişi raporunda “…telefondan bulunan bilgiler…” şeklinde yazmak eksik ve yanlış bilgi vermek demektir. Çünkü gerçekte söz konusu bilgi(ler) telefon içerisinde olmayıp hafıza kartı içerisindedir ve söz konusu hafıza kartının gerçekte telefonla hiç bir ilgisi de olmayabilir.

Kısa bir süre önce başka bir telefonda kullanılmış ve olayın hemen öncesinde söz konusu cep telefonuna takılmış olabilir. Dolayısıyla kart içeriği telefon kullanıcısı tarafından oluşturulmamış da olabilir. Bu nedenle, bir cihaz içerisine kolaylıkla çıkarılıp takılabilen her bir medya adli bilişimci tarafından ayrıca belirtilmelidir ki bu sayede “cep telefonundan ne bulundu?” “SIM karttan ne bulundu?” “Hafıza kartından ne bulundu?” gibi kritik konular açık ve net ortaya konulmalıdır.

Rapor Ekleri

Adli Bilişim incelemeleri sonucunda tespit edilen bilgi ve belgelerin uzman raporuyla birlikte sunulması gerekir. Bu ekler kimi zaman inceleme konusu medyadan bulunan bilgilerin yazıcı çıktısı alınmış hali olabileceği gibi kimi zaman da boyutları büyük görüntü ve resim dosyalarının CD, DVD gibi ortamlara yazılmış versiyonları olabilmektedir.

Buna göre, rapor ekleriyle ilgili olarak aşağıdaki hususlar göz önüne alınmalıdır:

1. EK’in kaç sayfa olduğu ya da CD ise kaç adet olduğu ekspertiz raporu içerisinde belirtilmelidir. Ek üzerinde, hangi incelemeye ait olduğu yazılmalıdır.

2. EK-1 ve EK-2 şeklindeki gruplamalar, konuya göre değil medyaya göre yapılmalıdır.

3. EK’ler incelemeyi talep eden kişi veya makamın istediği şekilde yapılmalıdır ancak uygulaması zor ise rapor içerisinde belirtilmelidir.  Örnek, yüzlerce sayfa adedi var ise bu husus raporda belirtilip, sonuçlar EK olarak CD’de gönderilebilir.

4. Rapor ve ek aynı terminolojiyi kullanacaktır. Örnek: Farklı telefonların bulunduğu bir incelemenin raporunda “.. xxx no’lu cep telefonundan kurtarılmış bilgiler..” denmiş ise, EK’te “… telefondan kurtarılmış listeler veya numaralar..” diye hangi telefon olduğu belirtilmeyen ve karmaşaya neden olabilecek ifadeler yazılmamalıdır.

                                                                                                         

                                                                                 A.Hakan ERDOĞAN

                                                                                                                                                        Adli Veri İnceleme Uzmanı

 

** Star Forensic, içerisinde veri bulunduran ve delil niteliği taşıyan veri depolama aygıtlarının teknik incelemesini yaparak uzaman mütaala raporu ve bilirkişi raporunun hazırlanması konusunda teknik destek sağlamaktadır. Ayrıntılı bilgi için lütfen iletişime geçiniz.